شپش سر مشکلی است که بیشتر در کودکان 1 تا 3 سال اتفاق میافتد. برخلاف تصور خیلی از افراد مبتلا شدن به شپش سر نشاندهنده رعایت نکردن بهداشت نیست، این مشکل به راحتی از فرد آلوده به سایر اعضای خانواده و اطرافیان منتقل میشود. اما امروزه روشهای زیادی برای پیشگیری و درمان شپش سر وجود دارد.
شپش چیست؟
شپشهایی که روی بدن انسان زندگی میکنند به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- سر: پدیکولوس هومانوس کاپیتیس
- بدن: پدیکولوس هومانوس کرپوس
- عانه: فتیروس پوبیس که در ناحیه تناسلی وجود دارد و خرچنگی نیز نامیده میشود.
برخلاف تصور عموم شپش نمیپرد
چرخه زندگی شپش سه مرحله دارد:
- نیت: تخمهای شپش سر با عنوان نیت شناخته میشوند. تخمهایی گرد، به رنگ زرد مایل به سفید به اندازه یک گره بسیار کوچک. نیتها در نزدیکی پوست سر ایجاد میشوند و به ساقه مو میچسبند.
- نیف (پوره): تخمها تبدیل به پوره میشوند و پوسته نیت خالی به ساقه مو چسبیده باقی میماند. نیفها اندازه یک سوزن ته گرد کوچک و به رنگ زرد هستند که تقریباً بعد از هفت روز، تبدیل به شپش بالغ میشوند.
- بالغ: شپش بالغ به اندازه سر سوزن است و در هر سمت خود، سه عدد پا دارد. تنها با خزیدن به حرکت در میآید و نمیتواند پرواز کند؛ اما سرعت حرکت بالایی دارد. میتواند تا سی روز بر روی سر زنده بماند. در صورتی که از پوست سر جدا شود، به سرعت میمیرد؛ چراکه برای زنده ماندن باید مرتب از خون انسان تغذیه کند.
برخلاف تصور برخی افراد باید بدانید که شپش نمیپرد و ابتلا به آن ربطی به رعایت بهداشت ندارد. علت ابتلا بسیار ساده است، تماس با سر فرد. اگر با دست یا سرتان سر فردی که مبتلا است را لمس کنید، خیلی زود شما هم با این مشکل مواجه خواهید شد.
بیشتر بخوانید: موخوره چیست؟ راه پیشگیری و درمان
علائم شپش
بسیاری از افرادی مبتلا، در واقع هیچگونه علامتی ندارند. تشخیص ابتلا تنها با توجه به علائم کار دشواری است؛ چرا که تنها علامتی که مهم است همین وجود شپش است؛ اما زمانی که با علائم زیر مواجه شدید، بدانید که زمان بررسی دقیق تر رسیده است:
- خارش مکرر و بدون دلیل سر و پوست سر
- قرمزی و التهاب پوست سر و نزدیک خط رویش مو
- مشاهده تودههای ریز قرمز رنگ ناشی از خاراندن پوست سر
- سخت شدن خوابیدن و تمرکز به دلیل خارش سر
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر با استفاده از داروهای بدون نسخه و یا روشهای درمان خانگی موفق به درمان شپش سر نشدید، بهتر است هر چه سریعتر به یک متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک پوست و مو در این شرایط معمولاً از داروهای شیمیایی قویتر برای درمان استفاده میکند که پس از تکمیل دوره میتوانید بهسادگی از شر این مشکل خلاص شوید.
بیشتر بخوانید: آبرسانی پوست
روشهای درمان شپش سر
برای از بین بردن شپش از راهکارهای مختلفی استفاده میشود. برخی ترجیح میدهند از داروهای بدون نسخه شیمیایی استفاده کنند و برخی دیگر نیز به دنبال روشهای خانگی برای درمان این مشکل هستند. توجه داشته باشید که برای درمان این مشکل نه تنها باید شپشهای زنده روی پوست سر از بین بروند، بلکه لازم است تخمهای باقیمانده در لابهلای موها نیز نابود شوند.
معمولاً پیشنهاد میشود دوره درمان در 2 نوبت انجام شود. به این صورت که فرد ابتدا از یک روش درمانی برای نابودی شپشها استفاده میکند. سپس قبل از تبدیل شدن تخمها به شپش بالغ بعد از 7 تا 9 روز دیگر دوباره روش درمانی مورد نظر را تکرار میکند. باید بدانید که درمان قطعی این مشکل به معنی عدم ابتلای مجدد فرد نیست و قرار گرفتن در معرض شپش میتواند بار دیگر فرد را درگیر این مشکل کند.
استفاده از داروهای بدون نسخه
برای درمان و رفع علائم میتوانید از داورهای بدون نسخه همچون پرمترین استفاده کنید. این ترکیب شیمیایی از گل داوودی استخراج میشود و به راحتی شپش را نابود میکند.
از دیگر داروهای بدون نسخه برای درمان ایورمکتین است که برای نابود کردن شپش در بزرگسالان و کودکان بالای 6 ماه به کار برده میشود.
استفاده از داروهای تجویزی
در بسیاری از مواقع شپش نبست به داروهای بدون نسخه و ملایم مقاوم است و در این زمان لازم است از داروهای قویتر که نیاز به تجویز پزشک دارند، استفاده کنید.
داروهایی مثل اسپینوساد، مالاتیون و ایورمکتین در دسته داروهای تجویزی برای درمان قرار دارند که باید با دستور پزشک و طبق دستورالعملی که پزشک اعلام میکند، مصرف شوند.
بیشتر بخوانید: مراقبت از مو
درمان خانگی شپش سر
برای درمان خانگی از روشهای مختلفی استفاده میشود. شما میتوانید با استفاده از روشهای ساده خودتان در خانه نیز از شر این مشکل خلاص شوید. توجه داشته باشید که این روشهای درمانی ممکن است برای شپشهای مقاوم مؤثر نباشد و در این صورت لازم است فرد حتماً از داروهای قویتر استفاده کند.
- برای 2 هفته هر 3 تا 4 روز یک بار موهایتان را خیس کنید و با روغن زیتون چرب کنید و با شانه دندانه ریز شانه کنید.
- کف سر را با روغن درخت چای، روغن زیتون، کره، سس مایونز یا روغن انیسون ماساژ دهید و اجازه دهید روغن برای یک شبانهروز روی موها بماند. سپس موها را با شانه دندانه ریز شانه کنید.
- قطعاً کوتاه کردن یا تراشیدن موها راه حل مناسبی برای از بین بردن این مشکل است.
اسانس ها و روغن گیاهی موجود در فوم گیاهی ضد شپش پرولایف باعث از بین رفتن شپش و رشک موجود بر روی سر و بدن خواهد شد.
استفاده از شامپو و فوم ضد شپش
یک راهکار بسیار مؤثر که در دسته بهترین روشهای درمان شپش سر نیز قرار دارد، استفاده از شامپو و فوم ضد شپش است. این محصولات مخصوص برای نابودی شپشهای سر طراحی شدهاند و از همین رو بسیار سریع عمل میکنند.
استفاده از فوم گیاهی ضد شپش سر و بدن پرولایف در سه مرحله ساده صورت میگیرد:
- مرحله اول : پس از بستن پیشبند موجود در جعبه، موها را بصورت دسته های کوچک جدا کرده و فوم را از فاصله نزدیک به کف سر اسپری کنید. دقت کنید تمام کف سر و موها به فوم آغشته شود، سپس کلاه یکبار مصرف را بر روی موها کشیده و بسیت دقیقه منتظر بمانید.
- مرحله دوم : پس از انتظار, موها را با استفاده از شانه مخصوص شپش از کف سر در جهت انتهای ساقه شانه کنید، دقت داشته باشید که در این مرحله شپش ها و رشک با هم از مو جدا میشوند.
- مرحله سوم : پس از پایان شانه کشی، موها را با اب گرم خیس کنید. سپس موها را کاملا اغشته به نرم کننده نمایید و ماساژ دهید و با اب گرم ابکشی کنید . پس از خشک کردن موها با حوله یکبار مصرف، مجددا موها را شانه زده تا لاشه شپش و رشک باقی مانده از موها خارج شود….
خرید فوم گیاهی ضد شپش
روشهای تشخیص شپش سر
با نگاه دقیق به مو و پوست سر میتوان لانهها، نمفها یا شپشهای بالغ سر را تشخیص داد. یافتن نمف یا شپش بالغ ممکن است دشوار باشد. معمولاً فقط تعداد کمی از آنها وجود دارند. با این وجود لانهها و رشکهای نزدیک به پوست سر تأیید میکند که فرد به این بیماری مبتلا شده است. اگر مطمئن نیستید که فرد مبتلا باشد یا خیر، باید تشخیص توسط پزشک انجام شود. رشکها به راحتی با میکروسکوپ قابل رؤیت هستند. در هنگام غربالگری استفاده از یک شانه مخصوص جهت تشخیص بهتر از معاینه چشمی است.
روشهای پیشگیری از شپش سر
- خودداری از استفاده مشترک از وسایلی که مستقیماً با سر و بدن انسان تماس دارند نظیر شانه ها، حوله ها، ملافه ها؛ رو بالشی و لباس های آلوده فرد مبتلا.
- اجتناب از فعالیت هایی که منجر به تماس سر اشخاص با یکدیگر می شوند.
- قرار ندادن وسایل و لباس ها داخل کمدها و قفسه های مشترک
عوارض شپش سر
- خارش شدید پوست به علت تلقیح ماده بزاقی و مواد دفعی شپش به زیر پوست
- پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پوست در اثر خاراندن زیاد
- بروز عفونت های ثانویه باکتریالبه دنبال خاراندن زیاد پوست (مثل زرد زخم و …)
- شپش تن، ناقل بیماری های همچون تیفوس همه گیر، تب راجعه همه گیر، تب خندق می باشد.