آنژیوکت یا کاتتر عروق محیطی، وسیله ای بسیار کاربردی و مهم در حوزهی تزریقات در پزشکی می باشد. این محصول که به نام برانول نیز شناخته میشود دارای باله های نرم و انعطاف پذیر است. انواع مختلف آنژیوکت کاربرد مختلفی دارند و عموما برای تزریق مایعات داخل عروق، جهت تزریق دارو و سرم درمانی، داروهایی که نیاز است به مدت زمان طولانی تزریق گردند به کار برده میشوند.
آنژیوکت به وسیله سوزنی که دارد وارد ورید بیمار می شود. زمانی که در ورید بیمار قرار گرفت سوزن یا همان نیدل از آنژیوکت خارج می شود و کاتتر در رگ بیمار باقی می ماند سپس با استفاده از یک چسب ضد حساسیت روی پوست بیمار محکم می شود.
در ایالات متحده آمریکا سالانه ۲۵ میلیون آنژیوکت برای بیماران استفاده می شود
آنژیوکت های جدید به شکلی ساخته شده اند که از نیدل استیک جلوگیری می کنند. در سال ۱۹۵۰ جنس این کاتترها از پلی وینیل کلراید بود. از آنژیوکت ها بیشتر برای دسترسی عروقی استفاده می شود. از این وسیله برای بیماران قبل از جراحی یا در اتاق های اورژانس استفاده می شود، همچنین در بعضی موارد رادیوگرافی که از ماده حاجب استفاده می شود آنژیوکت برای بیمار تعبیه می شود. به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا سالانه ۲۵ میلیون آنژیوکت برای بیماران استفاده می شود.
آنژیوکت معمولاً بر روی وریدهای دست یا بازو بیمار قرار داده می شود، آنژیوکت با کاتتر سیاهرگ مرکزی متفاوت است زیرا کاتتر سیاهرگ مرکزی در ورید مرکزی (معمولاً سیاهرگ ژوگولار داخلی بر روی گردن یا سیاهرگ زیرترقوه ای در بالای قفسه سینه) تعبیه می شود اما آنژیوکت در وریدهای محیطی یا جهت دسترسی شریانی بر روی شریان محیطی بیمار قرار داده می شود.
ساختار:
- نیدل یا همان سر سوزن: تیز و نازک و از جنس فولاد ضد زنگ بوده و به راحتی داخل ورید قرار میگیرد.
- محفظه تزریق دارو: دریچهی ورود دارو می باشد که از این دریچه هر بار که لازم باشد میتوان مایعات و یا دارو را وارد کرد.
- مجرای اصلی: کاتتر یا مجرای اصلی پلاستیکی که از جنس تفلون است و پس از درآوردن نیدل داخل رگ میماند.
- باله های آنژیوکت: بصورت پروانه ای بوده و جهت راحتی در دست قرار گرفتن و جابجایی آنژیوکت تعبیه شده است.
- محافظ سر سوزن: برای جلوگیری از ایجاد میکروب روی سر سوزن تعبیه شده و از جنس پلی اتیلن می باشد.
بیشتر بخوانید: پانسمان زخم
انواع آنژیوکت
نارنجی گیج 14
یکی از آنژیوکتهای قطور، رنگ نارنجی سایز ۱۴ است با قطر داخلی ۱٫۷ میلیمتر و قطر خارجی ۲٫۲ میلیمتر. طول سوزن این مدل برابر است با ۵۰ میلیمتر که نیازمند جاگذاری عمیق است و موجب میشود بیمار بر روی پوست و رگ خود درد زیادی را احساس کند. این سایز بدلیل قطر زیادی که دارد برای تزریق وریدی مایعات به مقدار زیاد و کلوئیدها فقط برای بزرگسالان مورد استفاده قرار میگیرد و درد ایجاد شده توسط آن برای کودکان قابل تحمل نیست. همچنین از این سایز برای تزریق خون نیز میتوان استفاده کرد و به همراه آنژیوکت صورتی دو گزینه بسیار مناسب برای تزریق خون هستند.
خاکستری گیج 16
آنژیوکت خاکستری سایز ۱۶ است با قطر داخلی ۱٫۳ میلیمتر و قطر خارجی ۱٫۷ میلیمتر. طول سوزن این مدل برابر است با ۵۰ میلیمتر که نیازمند جاگذاری عمیق است و موجب میشود بیمار بر روی پوست و رگ خود درد کمی را احساس کند. این سایز به دلیل قطر زیادی که دارد برای تزریق وریدی مایعات به مقدار زیاد و کلوئیدها (Colloid یا محلولهای چسبسان) برای بزرگسالان مورد استفاده قرار میگیرد.
بیشتر بخوانید: انواع سرنگ و سر سوزن
سفید گیج 17
آنژیوکت سفید دارای سایز ۱۷ بوده و جهت انتقال خون و دارو به بزرگسالان مورد استفاده قرار میگیرد. این سایز دارای قطر داخلی ۱/۱ میلیمتر و قطر خارجی ۱/۵ میلیمتر میباشد. همچنین طول سوزن آن ۴۵ میلیمتر میباشد.
سبز گیج 18
آنژیوکت سبز سایز ۱۸ به نسبت دو نوع نارنجی و خاکستری از قطر کمتری برخوردار است که برای همه ردههای سنی مورد استفاده قرار نمیگیرد و از آن برای کودکان استفاده نمیکنند؛ زیرا جزو آنژیوکتهایی به شمار میرود که جاگذاری آن دردناک است. قطر خارجی این مدل برابر است با ۱٫۳ میلیمتر و قطر داخلی ۱ میلیمتر. طول سوزن نوع سبز برابر است با ۳۳ تا ۴۵ میلیمتر و گاهی اوقات با رنگ سفید هم دیده میشود. این سایز برای تزریق خون مناسب است و عموما از این رنگ در اتاق عمل استفاده میشود.
صورتی گیج 20
آنژیوکت صورتی سایز ۲۰ برای تزریق سرم و دارو به نوجوان و بزرگسالان و افرادی که رگهایی نازک، کوچک و شکننده دارند مورد استفاده قرار میگیرد. قطر داخلی این مدل ۰٫۸ میلیمتر و قطر خارجی آن ۱٫۱ میلیمتر است. طول سوزن این مدل برابر است با ۳۳ میلیمتر و برای افرادی که دارای رگ نازک و حساس هستند بسیار مناسب است. از این سایز عموما برای تزریق خون، دارو، مواد اورژانسی استفاده میشود اما عمده کاربرد آن در سرمتراپی و تزریق داروهای بیمارستانی است.
آبی گیج 22
آنژیوکت آبی سایز ۲۲ به نسبت انواع دیگر که تاکنون بیان کردیم از قطر کمتری برخوردار است و برای نوجوانان، کودکان بالغ و افراد میانسال مورد استفاده قرار میگیرد. قطر خارجی این مدل برابر است با ۰٫۹ میلیمتر و قطر داخلی ۰٫۶ میلیمتر. طول سوزن آن ۲۲ تا ۲۵ میلی متر است. رنگ آبی این محصول برای تزریق خون مناسب نیست و عموما از آن برای تزریقهای وریدی با جریان متوسط استفاده میشود.
بیشتر بخوانید: آبرسانی پوست
زرد گیج 24
سایز این محصول ۲۴ برای نوزادان و کودکان مورد استفاده قرار میگیرد. قطر خارجی این مدل برابر است با ۰٫۷ میلیمتر و قطر داخلی آن ۰٫۴ میلیمتر میباشد. طول سوزن این مدل برابر است با ۱۹ میلیمتر. این سایز برای تزریق خون مناسب نبوده و عموما برای کنترل و انتقال مایعات و داروهای تزریقی مورد استفاده قرار میگیرد.
بنفش گیج 26
سایز ۲۶ کوچکترین نوع این محصول به شمار میرود و برای کودکان تازه متولد شده مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع دارای قطر خارجی ۰٫۵ میلیمتر و قطر داخلی ۰٫۲ میلیمتر است. همچنین طول سوزن آن ۱۹ میلیمتر است. از نوع بنفش برای رگگیری و تزریق دارو به نوزادن در بخش مراقبتهای ویژه (NICU) استفاده میشود.
هر 72 ساعت یکبار بایستی یک آنژیوکت نو جایگزین نمود
تا چه مدت می توان از آنژیوکت استفاده نمود؟
این وسیله پس از پایان دوره درمان از رگ خارج می گردد. شاید در صورت درست کار نکردن بایستی آنرا تعویض نمود. به طور معمول هر 72 ساعت یکبار بایستی یک آنژیوکت نو جایگزین نمود.
نکات بهداشتی که پرستاران بایستی رعایت نمایند:
- همیشه قبل و بعد از استفاده از آنژیوکت دستان خود را کاملاً تمیز نمایید.
- همواره مطمئن شوید که کلاهک آنژیوکت بسته است.
- محل قرار گرفتن آنژیوکت بایستی به صورت مداوم بررسی شده و در پایان روز توسط پرستار گزارش نوشته شود.
- در پایان دوره درمان بایستی آنژیوکت از محل خود خارج گردد. در صورتی که بیمار احساس ناراحتی می کند یا آنژیوکت به درستی کار نمی کند و یا از زمان قرار دادن آن در محل مورد نظر 72 ساعت می گذرد،بایستی نسبت به تعویض آن اقدام نمود.
- آنژیوکت بایستی قبل و بعد از داروی تزریقی بوسیله آب نمک استریل شده امتحان گردد.
نکات بهداشتی که بیمار بایستی رعایت نماید:
- به کانولا قرار گرفته در رگ دست نزنید.
- به هیچ کس اجازه ندهید که با دستان ضد عفونی نشده به آنژیوکت دست بزند.
- به کنولای در رگ ضربه یا فشار وارد ننمایید.
- پانسمان قرار گرفته بر روی آن را خشک و تمیز نگه دارید.
- در صورت مرطوب یا کثیف شدن پانسمان، احساس درد یا گرما، تورم یا قرمزی محل کنولا، و باز بودن کلاهک رنگی آن فوراً پرستار را در جریان قرار دهید.
بیشتر بخوانید: فشار خون بالا، علائم، دلایل و راهکارها
مزایا و معایب استفاده از آنژیوکت
مزایا
- امکان تزریق همزمان چند دارو
- درد و رنج کمتر برای بیمار
- مناسب برای همه افراد
- ماندگاری طولانی در بدن بیمار
عوارض
- امکان ایجاد حساسیت
- بیرون ریزی
- التهاب وریدی
- عفونت